یادداشت؛ نقش حلقه‌های میانی در ساخت تصویر ایران آینده
به قلم خانم نفیسه اخوان نیلچی؛ پژوهشگر گروه آینده پژوهی مرکز پژوهشهای مجلس
انقلاب اسلامی بر مبنای جمهوری اسلامی شکل گرفته است و در تصویر ایران آینده مردم پایگی حکمرانی مورد تاکید است. در این تصویر مردم در سطوح مختلف نقش آفرینی می‌کنند و دولت نقش تصدیگری خود را تقلیل داده و تسهیل‌گر و چابک‌تر می‌شود. در این مسیر نیاز هست نوآوری‌های اجتماعی برای تحقق این امر صورت گیرد. «جریان حلقه های میانی» به عنوان راهکار عملیاتی بیانیه گام دوم در خرداد ۱۳۹۸ توسط مقام معظم رهبری عنوان گردید.
حلقه‌های میانی عرصه‌ای برای ظهور حقیقی مفهوم جمهوری اسلامی و مردم‌سالاری دینی است. فناوری نوینی که کنشگری مردم را از سطح اجرا و عاملیت تا سطوح رهبری ارتقا می‌دهد. همانگونه که در مقدمه قانون اساسی ذکر شده است؛ « قانون اساسی زمینه چنین مشارکتی را در تمام مراحل تصمیمگیریهای سیاسی و سرنوشتساز برای همه افراد اجتماع فراهم میسازد تا در مسیر تکامل انسان، هر فردی خود دستاندرکار و مسئول رشد و ارتقاء و رهبری گردد که این همان تحقق حکومت مستضعفین در زمین خواهد بود.»
حلقه های میانی با کارکردهای ویژه ای که دارند مسیر تفاهم و اعتماد بین مردم و مسئولان را هموار کرده و انگیزه فعالیت مردم در سطوح مختلف برای حل مسائل اساسی کشور را افزایش می دهد. رهبر انقلاب در مورد حلقه های میانی چنین می فرمایند: «منتها این [مورد] آخری که مسئله‌ی راهکارهای عملی باشد، احتیاج دارد به هدایت، تمرکز، پیگیری، فعّالیّت پی‌درپی و لحظه به لحظه برای اینکه بتواند این کاروان عظیم جامعه را و مهم‌تر از همه جوان‌های جامعه را به پیش ببرد...این کارِ چه کسی است؟ این تمرکز، این ایجاد برنامه‌ی کار، پیدا کردن راهکار، ارائه‌ی راهکار، برنامه‌ریزی، به عهده‌ی چه کسی است؟ این به عهده‌ی جریان‌های حلقه‌های میانی است. این، نه به عهده‌ی رهبری است، نه به عهده‌ی دولت است، نه به عهده‌ی دستگاه‌های دیگر است؛ [بلکه] به عهده‌ی مجموعه‌هایی از خود ملّت است که خوشبختانه امروز ما این را کم هم نداریم. ما نخبه‌های فکری در زمینه‌های گوناگونِ مورد نیاز در میان جوانان، در میان مسئولین خودمان داریم. اینها می‌توانند بنشینند برنامه‌ریزی کنند و هدایت کنند.»
در ادامه می‌فرمایند: «کارگروه‌هایی که ممکن است به هم مرتبط هم نباشند امّا بایستی هدایت بشوند، باید برنامه‌ریزی بشود. همه‌ی این کارها باید به وسیله‌ی جوان‌ها برنامه‌ریزی بشود. البتّه همه‌ی اینها هم بایستی با الهام‌گیری از آن جهت‌گیری کلّی که عرض کردم [یعنی] در جهتِ رسیدن به جامعه‌ی اسلامی و تمدّن اسلامی است. در همه‌ی این کارها، آن برنامه‌ریزان، آن مراکز برنامه‌ریزی و هدایت -که گفتیم حلقه‌های میانی باید آن را انجام بدهند- باید به آن جهت‌گیری توجّه داشته باشند.» از این بیان مشخص می‌شود که حلقه‌های میانی مسئولیت هدایت گروه‌های مردمی را برعهده دارد.
در توصیه مقام معظم رهبری در ۹۲.۲.۲ نیز به این موضوع اشاره شده است.« صف را به‌عهده‌ی همین مجموعه‌های مردمی بگذارید. بنشینید تدبیر کنید، هدایت کنید، مدیریّت کنید، مدیریّت به معنای مورد نظر در این قضایا، نه به معنای تصدّیگری. در واقع یک مرزی برای خودتان قائل بشوید بین صف و ستاد؛ و حتّی‌المقدور تا آنجایی که ممکن است وارد کارهای عملیّاتی نشوید؛ عملیّات را بگذارید به‌عهده‌ی دیگران، شما بنشینید تدبیر کنید. به نظر میرسد که این کار به این وسعت اگر بخواهد ادامه پیدا کند، امیدِ موفّقیّت بیشتر در این هست.»
در نتیجه می‌توان در فهم صحیح از حلقه‌های میانی، گفت؛ مسئولیت هدایت و برنامه‌ریزی گروه‌های مردمی در ساخت ایران آینده بر عهده جریان حلقه‌های میانی است و نه بر عهده دولت و حتی رهبری! سازوکار رهبری و هدایت گروه‌های مردمی نبایست با دولت باشد زیرا تصدیگری دولت افزایش پیدا خواهد کرد و مسیر تحقق حکمرانی مردمی و رسیدن به پیشرفت حقیقی ناهموار. همچنین می‌توان اضافه کرد که در حوزه های اقتصاد، سیاست، فرهنگ، امنیت و... باید بازیگران مردمی را شناسایی کرد و حلقه‌های میانی در جهت هدایت و برنامه ریزی بازیگران اصلی هر بخش، نقش ایفا کنند./
پایان
